އިސްލާމީ ޝަރީޢަތުގައި ގަނެ ވިއްކުމަކީ ގަންނަފަރާތާއި ވިއްކާ ފަރާތުގެ ދެމެދުގައި ވެވޭ ޢަޤުދެކެވެ. ނުވަތަ އެއްބަސްވުމެކެވެ. މި ޢަޤުދު ސައްޙަވުމަށްޓަކައި ޝަރުތުތަކެއް ފުރިހަމަވާން ޖެހެއެވެ. އެގޮތުން ގަންނަ ނުވަތަ ވިއްކާ މުދަލުގައި ފުރިހަމަވާން ޖެހޭ ޝަރުތުތަކުގެ ތެރޭގައި އެމުދަލަކީ ހަލާލު ނުވަތަ ހުއްދަ ގޮތުގައި ހޯދާފައިވާ މުދަލަކަށްވާން ޖެހޭނެކަމަށް ޢިލްމުވެރިން ބަޔާންކުރައްވާފައިވެއެވެ. އަދި ވިއްކާ މީހާގެ ކިބައިގައި ފުރިހަމަވާން ޖެހޭ ޝަރުތުތަކުގެ ތެރޭގައި އެމުދަލަކުން ތަޞައްރަފުކުރުމުގެ ނުވަތަ ބޭނުންކުރުމުގެ ހުއްދަ ލިބިފައިވުން ކަނޑައަޅުއްވާފައިވެއެވެ. އެހެންކަމުން، މުދަލުގެ ވެރިފަރާތުގެ ހުއްދައަކާއި ނުލައި ކުރެވޭ ފިޔަވާރި ސައްހައެއް ނުވާނެއެވެ. އަދި ހުއްދަނޫންގޮތަކަށް ހޯދާފައިވާ މުދަލެއް ހިމެނޭ ވިޔަފާރިވެސް ސައްހައެއް ނުވާނެއެވެ. އެހެންކަމުން ވައްކަންކޮށްގެން ހޯދާފައިވާ މުދާ ވިއްކުމާއި ގަތުންވެސް ހުއްދަވެގެން ނުވެއެވެ.
މުދަލަކީ ވައްކަންކޮށްގެން ހޯދާފައިވާ މުދަލެއްކަން އެނގިހުރެ، އެމުދަލެއް ގަނެފިނަމަ، ވައްކަންކުރުމުގެ ކުށުގައި ބައިވެރިވުން ނުވަތަ ހިތްވަރުދިނުންކަމަށް ބެލެވިދާނެއެވެ. ކުއްކުރުމަށް ހިތްވަރުދިނުން އިސްލާމުދީނުގައިވަނީ ހަރާމް ކުރައްވާފައެވެ. މާއިދާ ސޫރަތުގެ 2 ވަނަ އާޔަތުގައި މާތް ﷲ ވަޙީކުރައްވާފައިވާ ބަސްފުޅެއްގެ މާނާގައިވެއެވެ. “އަދި ފާފަވެރިވުމާއި ޢަދާވާތްތެރިވުމުގެ މައްޗަށް ތިޔަބައިމީހުން އެކަކު އަނެކަކަށް އެހީވެ ވާގިވެރިނުވާށެވެ.”
ދުނިޔޭގައި ތަޠުބީޤުކުރެވޭ ޤާނޫނުތަކަށާއި ދިވެހިރާއްޖޭގެ ޤާނޫނުލްޢުޤޫބާތަށް ބަލާއިރު، ވައްކަންކޮށްގެން ނުވަތަ ވިއްކުމުގެ ހުއްދަނެތް މުދަލެއް ލިބިގަތުމަކީ ނުވަތަ ގަތުމަކީ ކުށެކެވެ.
ދިވެހިރާއްޖޭގެ ޤާނޫނުލްޢުޤޫބާތަށް ބަލާއިރު، މުދަލެއް ބަލައިގަންނަ ނުވަތަ ގަންނަ މީހާ އެމުދަލަކީ ވައްކަންކޮށްގެން ހޯދާފައިވާ މުދަލެއްކަން ކަށަވަރުކުރުމުގައި ފަރުވާބަހައްޓައިފައިނުވާނަމަ، އެކުރަނީ ކުށެކެވެ. ވީމާ، މުދަލެއް ގަތްއިރު، އެއީ ވައްކަންކޮށްގެން ހޯދައިފައިވާ މުދަލެއްކަން ތިމަންނައަށް ނޭނގެއޭ ހަމަކެކަނި ބުނެގެން ކުށުން ބަރީޢަވެވޭކަށްނެތެވެ.
މުދަލެއް ގަނުމުގެކުރިން، ވިސްނާލައްވާށެވެ. މިސާލަކަށް އެމުދަލެއް ވިއްކާ ފަރާތަކީ އެފަދަ ވިޔަފާރިއެއް ކުރުމުގެ ޤާބިލުކަންހުރި ފަރާތެއް ތޯއެވެ. އަދި އެމުދަލެއް ވިއްކާ އަގަކީ އާއްމުކޮށް އެފަދަ އެއްޗެއް ގަންނަން ލިބޭ އަގަށްވުރެ އާދަޔާ ޚިލާފު ކުޑަ އަގެއްނަމަ، އެކަމާމެދުއެވެ.
މުދަލެއް ގަނެފައިވަނީ އެމުދަލަކީ ވައްކަންކޮށްގެން ހޯދާފައިވާ މުދަލެއްކަން ނޭނގިނަމަ، ގަންނަ މީހާ އެކުރީ ކުށެއްނޫނެވެ. ނަމަވެސް ވައްކަންކޮށްގެން ހޯދާފައިވާ މުދާކަން ނޭނގި ގަތްނަމަވެސް، ޢާއްމު އުޞޫލަކީ ވައްކަންކޮށްގެން ހޯދައިފާ މުދަލުގެ ހައްގުވެރިކަން އެމުދަލުގެ ހަގީގީ ވެރިފަރާތަށް ލިބިގެންވުމެވެ.
