ރާއްޖޭގެ ރަސްކަމުގެ ދަރިކޮޅުތަކުގެ ތެރެއިން ރަސްކަލެއްގެ ދަރިކަލަކަށް އެންމެ ފަހަށް ހުންނެވި ހަމައެކަނި އަމީރު، ހުރަވީ ރަސްދަރިކޮޅުގެ އަލްއަމީރު މުހައްމަދު ނޫރައްދީން، ނިޝާން އިއްޒުއްދީނުގެ އިއްޒަތުގެ ވެރިޔާ (ނ.ޢ.ޢ.ވ.) އަވަހާރަވެއްޖެ އެވެ. މުހައްމަދު ނޫރައްދީނަކީ ރާއްޖޭގެ ރަދުންގެ ދަރިދަރިކަލުންގެ ތެރެއިން އެންމެ ފަހަށް ހުންނެވި ބޭފުޅާ އެވެ.
އަމީރް މުހައްމަދު ނޫރައްދީން އަވަހާރަވީ އާލާސްކަންފުޅާ އުޅުއްވާތާ ގިނަ ދުވަސްތަކެއް ފަހުން، ދަރުމަވަންތަ ހޮސްޕިޓަލުގައި ފަރުވާ ދެމުން ދަނިކޮށެވެ.
ނިޝާން އިއްޒުއްދީންގެ އިއްޒަތުގެ ވެރިކަން 2011 ވަނަ އަހަރު ސަރުކާރުން ވަނީ ނޫރައްދީނަށް އަރުވައިފައެވެ. އެމަނިކުފާނު ވަނީ މެދުކެނޑުމެއް ނެތި 53 އަހަރު ސަރުކާރަށް ހިދުމަތް ކުރައްވައިފަ އެވެ.
މުހައްމަދު ނޫރައްދީންގެ ބައްޕާފުޅު ހަސަން ނޫރައްދީން (ދެ ވަނަ) ރާއްޖޭގެ ރަސްކަން ކުރެއްވީ 1935 އިން 1943 އަށެވެ. ހަސަން ނޫރައްދީ ރަސްކަމަށް އިސްކުރެވުނީ އޭގެ ކުރިން ރަސްކަމުގައި ހުންނެވި ސުލްތާން މުހައްމަދު ޝަމްސުއްދީން (ތިން ވަނަ) ރަސްކަމުން ދުރުކުރުމާއި ގުޅިގެން ފެބްރުއަރީ 21، 1935 ގަ އެވެ. ރަސްކަމަށް ކޮލި ލެވުނީ ޖުލައި 21، 1938 ގަ އެވެ. ރަސްކަމަށް ކޮލިލުމާއި ގުޅިގެން އެ ރަދުންގެ ކޮލި ނަންފުޅަކީ ކުލަ ސުންދުރަ ކަންތިރި ބަވަނަ މަހާރަދުންނެވެ. ރާއްޖޭގައި ރަސްކަމުގެ އިއްޒަތް ފުރިހަމަ ކުރުމުގެ ގޮތުން އެންމެ ފަހުން ކޮލިލާފައިވަނީ މިރަދުންނަށެވެ.
ޖުލައި 25، 1954 ގައި ވުޒާރަތުއް ތިޖާރާ ވައްތަމްވީނުގެ ކާތިބުކަމުން ސަރުކާރުގެ ހިދްމަތް ފެއްޓެވި ނޫރައްދީން ސަރުކާރުގެ ވަރަށް ގިނަ މަގާމުތައް އަދާކުރެއްވި އެވެ. އޭގެތެރޭގައި، ވުޒާރަތުލް އަވްގާފުގެ ސެކްރެޓަރީ ކަމާއި މަޙްކަމަތުލް ޚާރިޖިއްޔާގެ ސެކްރެޓަރީ ކަމާއި، މީޓިއޮޮރޮލޮޖިކަލް އޮފީހުގެ ވެރިޔާކަމާއި، މުނިސިޕަލްޓީގެ ރައީސްގެ ނައިބު ކަމާއި، މުނިސިޕަލް ކައުންސިލަށް ދާޚިލިއްޔާ އިން އައްޔަންކުރި މެންބަރުކަން ހިމެނެ އެވެ. އަދި ވަޒީރުލް އައުޒަމްގެ އޮފީހުގެ ހާއްސަ ވަކީލު ކަމުގެ މަގާމާއި، މިނިސްޓްރީ އޮފް ޓްރޭޑް އެންޑް ޑިވެލޮޕްމަންޓުގެ ހާއްސަ ވަކީލު ކަމުގެ މަގާމާއި، މިނިސްޓްރީ އޮފް އެޑިޔުކޭޝަންގެ ވަކީލު ކަމުގެ މަގާމާއި، ޑިޕާޓްމަންޓް އޮފް ފިނޭންސްގެ ވަކީލު ކަމުގެ މަގާމާއި، ނައިބު ކަމުގެ މަގާމު ވެސް އަދާކުރެއްވި އެވެ. މި ވަޒީފާތަކުގެ އިތުރުން މިނިސްޓަ އޮފް ހޯމްއެފެއާޒްގެ ނައިބު ކަމުގެ މަގާމާއި، މިނިސްޓަ އޮފް އެޑިޔުކޭޝަންގެ ނައިބު ކަމުގެ މަގާމާއި، ޑެޕިއުޓީ މިނިސްޓަ އޮފް ސްޓޭޓް ފޮ ރިލިޖަސް އެފެއާޒް ކަމުގެ މަގާމު ވެސް އަދާކުރެއްވި އެވެ. އެންމެ ފަހުން އަދާ ކުރެއްވީ ޑެޕިއުޓީ މިނިސްޓާ އޮފް ސްޓޭޓް ފޮ ރިލިޖަސް އެފެއާޒް ކަމުގެ މަގާމެވެ. މި ނަން ކިޔާ މަގާމެއް މީގެ ކުރީންވެސް އަދި ފަހުންވެސް ރާއްޖެއަކު ނެތެވެ.
ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުގެ ނ. އަތޮޅުގެ މެންބަރުކަމާއި، ދ. އަތޮޅުގެ މެންބަރުކަމާއި، ގއ. އަތޮޅުގެ މެންބަރުކަން ވެސް އެ މަނިކުފާނު އަދާކުރެއްވި އެވެ.
ދައުލަތަށް ގިނަ ދުވަހު ހިދުމަތް ކުރެއްވި އިއްޒަތްތެރިއެއްގެ ލަގަބު، ރައީސް މައުމޫން ވަނީ 1989 ވަނަ އަހަރު މުހައްމަދު ނޫރައްދީން އަށް އަރުވައިފަ އެވެ.
ނޫރައްދީނަކީ ރައީސް އޮފީހުގެ ފޮރިން ރިލޭޝަންސް ސެކްރެޓަރީ ސަބްރާ އިބްރާހިމް ނޫރައްދީންގެ ކާފާފުޅެވެ. މުހައްމަދު ނޫރައްދީންގެ އަނބިކަނބަލުން ފާތިމަތު ނާސިރާ މިދިޔަ އޭޕްރީލް މަހު ވަނީ އުމުރުފުޅުން 87 އަހަރުގައި އަވަހާރަވެފަ އެވެ. ނާސިރާ އަކީ ކުރިން ވަޒީރުކަން ކުރެއްވި ސާހިބުއްސައާދަތު ކޮލިގޭ އުމަރު މަނިކުގެ ދޮށީ ދަރިކަނބަލުންނެވެ.
އަލްއަމީރު މުހައްމަދު ނޫރައްދީންގެ މަންމާފުޅަކީ ދިޔަމިގިލީ ރަދުންގެ އިބްރާހީމް ރަސްގެފާނުގެ އާއިޝާ ކަނބާފާނުގެ މަރިޔަމްދީދީގެ ހުސައިންދީދީގެ ފާތިމާދީދީގެ އެއްގަމުގޭ ހުސައިންދީދީގެ އާއިޝާދީދީ (މާބަނޑޭރިގޭ ދީދީ، ތުއްތީދީ) އެވެ.
މުހައްމަދު ނޫރައްދީން ގެ ބޭފުޅުންނަކީ، އިބްރާހީމް ނޫރައްދީން، އާމިނަތު ނޫރައްދީން، އަލީ ނޫރައްދީން، އިސްމާއީލު ނޫރައްދީން، ޚަދީޖާ ނޫރައްދީން، އާއިޝަތު ނޫރައްދީން އަދި މަރްޔަމް ނޫރައްދީން އެވެ.
